Met ANP Expert Support geven we deskundigen en expertorganisaties een podium om inzichten over actuele ontwikkelingen op hun expertisegebied te delen met journalisten in de vorm van tekstuele quotes. Twee keer per maand lichten we op anp.nl een expert en zijn of haar expertise uit in de vorm van een interview.
Carolien van Ham is één van deze experts. Ze is hoogleraar Empirische Politicologie aan de Radboud Universiteit en richt zich in haar onderzoek op legitimiteit en politieke vertegenwoordiging, democratisering en autoritarisme.
Welke ontwikkelingen in jouw vakgebied halen het nieuws?
Slecht nieuws. Bijvoorbeeld als er democratische terugval is, zoals in Polen, Hongarije en Turkije. En bijvoorbeeld als het vertrouwen in de politiek is afgenomen. Verrassend genoeg las ik laatst in het nieuws dat het vertrouwen in de Nederlandse politiek is toegenomen. Dat komt omdat het contra-intuïtief is: veel mensen hebben het wel een beetje gehad met de coronamaatregelen, dus je verwacht een afname in vertrouwen.
Wat mis je in de media?
Het goede nieuws. Vaak wordt gefocust op incidenten zonder de achtergrondinformatie. Maar dat kun je de journalist niet altijd kwalijk nemen. Ik denk dat een deel van de verantwoordelijkheid ook bij de experts ligt. Die kunnen achtergrond en context bieden. Het is de taak van de wetenschap om de nuance over te brengen. Ik zou alleen wel wat vaker een succesverhaal willen lezen. In Botswana en Tunesië bijvoorbeeld gaat het heel goed met de democratie. Maar ik snap dat dat minder verkoopt.
Gebruiken journalisten wel eens een deskundige in jouw vakgebied waarvan jij het idee hebt dat die persoon helemaal niet deskundig is?
Toen ik in Australië woonde, werd ik standaard gebeld om iets te zeggen over Europese verkiezingen. Ik was een van de drie politicologen in heel Australië die ook Europeaan is. Dan werd mij gevraagd of ik iets wilde vertellen over de verkiezingen in Denemarken. Deense politiek is niet mijn vakgebied. En de verantwoordelijkheid ligt bij de expert om dat te benoemen. Maar ik vind het niveau van de journalistiek erg goed in de kranten die ik lees.
Waar valt nog wat te halen voor journalisten?
Journalisten zijn volgens mij vaak op zoek naar een interessante, verfrissende blik. Ik denk dat het interessant kan zijn als een Afrika-expert of conflict-expert iets zegt over de situatie in de Verenigde Staten op dit moment bijvoorbeeld. Ik denk dat men er vaak vanuit gaat dat Europa en VS beschaafde landen en stabiele democratieën zijn. Maar ik denk dat het heel verfrissend kan zijn als een expert met meer kennis over een ander deel van de wereld reflecteert op wat hier of in de VS gebeurt. Dat kan een goed en leuk perspectief geven.
Wat voor verhalen moeten we dan aan denken?
Kijk naar de democratie in de VS onder Trump van de afgelopen vier jaar. Een heleboel stappen die Trump heeft genomen, zijn herkenbaar in Oost-Europa en sommige landen in Afrika. Die passen bijna in een stappenboek van leiders die een land terug proberen te brengen naar een dictatuur. Het kan heel interessant zijn om wetenschappers in te schakelen die een vergelijking trekken met een ander land. En rondom de verkiezingen in de VS zegt Trump: ‘Als we de verkiezingen niet winnen, zullen we de uitslag niet erkennen.’ Je kunt dan voorspellen dat er risico is op geweld, mocht hij verliezen.
"Ik denk dat een deel van de verantwoordelijkheid ook bij de experts ligt. Die kunnen achtergrond en context bieden."
"Ik denk dat een deel van de verantwoordelijkheid ook bij de experts ligt. Die kunnen achtergrond en context bieden."
— Carolien van Ham
Waarom moeten journalisten jou benaderen bij nieuws over jouw vakgebied?
Ik doe onderzoek naar verkiezingsfraude, wat vaak voorkomt in autoritaire regimes en nieuwe democratieën - sinds het einde van de Koude Oorlog is een aantal regimes overgegaan op vrije verkiezingen met meerdere partijen, zoals Rusland. Om dan toch aan de macht te blijven, is verkiezingsfraude een goede techniek. Rusland is een goed voorbeeld van electoral authoritarian regimes: een land dat zich democratisch voordoet door verkiezingen te houden, terwijl Poetin altijd wint. Ook kan ik veel vertellen over legitimiteit en vertrouwen in de politiek en wat er gebeurt als democratieën een terugval hebben.
