Er bestaan wat misverstanden over het schrijven in spreektaal. Van het niet volgen van de taal- en spellingsregels tot kromme zinnen en het ontbreken van structuur. Niets is minder waar: schrijven in spreektaal levert juist een natuurlijke en prettig leesbare tekst op. Voor redacteuren van de radioredactie is schrijven in spreektaal de normaalste zaak van de wereld.
Het codewoord bij radioberichten en quotes is: kort. We schrijven berichten van rond de 15 seconden, quotes duren 10 seconden. Je moet dus goed bedenken wat de kern is van je bericht en alle overbodige info schrappen, maar je wil ook wel een beetje achtergrond meegeven, en soms ook wat humor of een leuk detail waardoor een bericht eruit springt.
Een voorbeeld: een lading coke in een schip is niet heel bijzonder, maar het bericht erover kan wel weer opvallen als het op een ongebruikelijke manier verstopt zat, zoals laatst in potten plamuur. Ook heb je soms grappige berichten die je moet opschrijven alsof je een een heel korte mop vertelt met een goede punchline.
Spreektaal is de kern
Dat brengt me op de kern van ons werk bij de radio: eigenlijk moeten we alles opschrijven zoals we het zouden vertellen. Dat is lastig: schrijven zoals je praat. Probeer maar eens letterlijk iemands woordenstroom te noteren en je zal merken: er komt geen grammaticale zin op papier. We praten in korte elementen van ongeveer zes woorden, die we eindeloos aan elkaar breien. Idealiter schrijven we ook zo, maar dat gebeurt in de praktijk niet altijd omdat iedereen vastzit in de schrijftaal die we gewend zijn te schrijven. De uitdaging is om daarvan los te komen.
Weg met jargon en moeilijke woorden
We hebben daarbij nog een ander hulpmiddel: de 'Probeer deze eens'. Dat is een lijst met jargon en moeilijke woorden die je vaak tegenkomt in geschreven nieuwsberichten, en makkelijke alternatieven waardoor berichten eerder klinken als gewone spreektaal. Een aantal voorbeelden: vervang echter door maar, hechtenis schorsen door vrijlaten, mogelijk door misschien of het kan zijn dat en gebruik minister voor bewindsman of -vrouw.
"Gebruik gerust een paar keer hetzelfde woord. Synoniemen klinken meestal onnatuurlijk."
"Gebruik gerust een paar keer hetzelfde woord. Synoniemen klinken meestal onnatuurlijk."
— Renee Postma
Dubbel gebruik = geen probleem
De moeilijke woorden komen ook vaak voor in schrijftaal om te voorkomen dat twee keer hetzelfde woord wordt gebruikt. In spreektaal is dat geen bezwaar. We kunnen best twee keer of vaker hetzelfde woord gebruiken in een gesproken bericht als we het de tweede keer geen nadruk geven. We proberen ook geen clichématige synoniemen te gebruiken zoals de hoofdstad (Amsterdam) of gevleugelde vrienden (vogels).
Pas zelf ook toe: van schrijftaal naar spreektaal
Als je ook meer spreektaal wilt schrijven, stel je dan voor dat je je verhaal vertelt aan een vriend en schrijf het vervolgens in deze woorden op. Zet bij elkaar wat bij elkaar hoort, vermijd tangconstructies en moeilijke voegwoorden. Gebruik nevenschikking (maar, en, dus, want) en gebruik gerust een paar keer hetzelfde woord. Synoniemen klinken meestal onnatuurlijk.
Meer van dit soort handige (taal)tips ontvangen? Schrijf je in voor onze maandelijkse nieuwsbrief.
Bedankt! Nu nog even bevestigen in je mail, en je ontvangt elke maand onze nieuwsbrief.
