Een opiniestuk schrijven en reageren op het nieuws: hoe pak je dat aan?

Je kunt op allerlei manieren proberen in de media te komen: door de ANP-redactie te benaderen met nieuws, of door ANP Pers Support persberichten te laten verspreiden. En heb je al eens geprobeerd een opiniestuk op te sturen naar een krant? Zo lastig is dat niet. 

Journalisten kunnen nooit alle kanten van een onderwerp belichten in één item. Je ergert je daarom vast wel eens aan hoe ze over een onderwerp schrijven of spreken waar jij veel van weet. Dan vind je het vast ook vreemd dat je vaak dezelfde deskundigen ziet in in artikelen en of programma’s. Ze praten makkelijk, maar jij weet er meer van. Sterker: jij kunt het beter!

In dat geval moet je snel in de pen klimmen, want journalisten zijn altijd op zoek naar nieuwe geluiden. Die vinden ze alleen niet als je stil blijft. Misschien zit je al wel op Twitter of op andere sociale media. Waarom probeer je dan niet ook in de ‘reguliere’ media te komen met een opiniestuk? Hieronder leggen we uit hoe het werkt.

ANP Expert Support staat los van de redactie, die onafhankelijk werkt. 

Zet je ervaring en je expertise in

Er zijn drie onderdelen belangrijk bij het reageren op het nieuws en het schrijven van een opiniestuk: ervaring, expertise en een verfrissende blik. Schrijf alleen over jouw kennisveld, zodat je een echt gesprek uitlokt. Je hebt verder ervaring nodig om te zorgen dat je niet bij de eerste reactie door de mand valt of buitenspel gezet wordt in je eigen discussie. En een verfrissende blik helpt je denken buiten de grenzen van het nieuws waarop je reageert, waardoor je geen open deuren intrapt.

Hou bij het schrijven van een opiniestuk daarom altijd de volgende vragen in je achterhoofd:

• Waar reageer ik precies op en wat weet ik daarover? Hier baken je zelf het item af.
• Wat klopt er niet, wat verdient verdere uitleg of wat hadden we niet voorzien? Dit zijn vragen waaruit jouw ervaring én kennis van zaken blijkt. Vertel ook waar je meer kunt lezen.
• Moet er iemand in actie komen, en zo ja: wie? Wat moet er gebeuren?

En geef er stapsgewijs antwoord op.

Begin met je conclusie

Voor veel experts is het verleidelijk met een lange aanloop te beginnen en te vertellen waar ze onderzoek naar hebben gedaan, om na een woord of honderd met een conclusie te komen. Doe dat niet als je reageert op het nieuws. Val met de deur in huis en beschrijf kort waarop je reageert en wat je daar van vindt. Begin dus met je conclusie, of je bewering.

Hoe schrijf je die bewering op in je opiniestuk? Door net zo te denken en te werken als een journalist. Benadruk dus wie de winnaars of verliezers zijn in de kwestie waarover je schrijft. Of wie er hard geraakt wordt door dit nieuws. En misschien zijn er wel recordcijfers of nieuwe data te melden. Wees daarbij niet genuanceerd en benoem hoe uitzonderlijk de nieuwe cijfers zijn.

Laat jezelf erbuiten

Trap niet in de val om alleen maar jezelf of de organisatie waarvoor je werkt te promoten. Jouw opiniestuk verliest direct al zijn waarde als er te opzichtig over diensten of producten in wordt gesproken. De kans is vele malen groter dat je media-aandacht krijgt door jouw expertise te laten zien, dan door mensen te wijzen op de voordelen van jouw product. Als je een helder standpunt inneemt, weten potentiële media-influencers jou echt wel te vinden.

Beter dan over jezelf te beginnen, kun je een nieuwe invalshoek toevoegen aan nieuws, zeker als er al veel aandacht aan is besteed. Neem de chimpansees die ontsnapten uit een dierentuin. Iedereen had het erover en bijna alle kanten leken belicht. Toch kun jij daar nog steeds iets aan toevoegen, vanuit jouw expertise. Bijvoorbeeld vanuit het recht of vanuit de jeugdzorg. Dan open je een nieuwe wereld voor de media, en gaat de nieuwscyclus door.

Geen nieuwshaakje, geen zorgen

Je kunt ook reageren op het nieuws zonder directe nieuwsaanleiding. Je doet bijvoorbeeld onderzoek naar een onderwerp en je hoopt dat de media over de resultaten gaan schrijven, zodat jouw reputatie wordt gevestigd of versterkt. Dan kun je een persbericht maken, maar je kunt ook een journalist of redactie inlichten dat je bijna klaar bent. Zij weten wat er nog meer leeft en of het iets is voor nu, of voor later. Als het interessant is, laten ze het niet los. Het helpt als je dan de juiste journalist weet te vinden - online is dat niet zo ingewikkeld. Een embargo kan ook helpen: zeg erbij dat ze je hele studie mogen lezen, en er pas uit mogen citeren op, of na, een bepaalde dag. En dat je maar één journalist hebt gesproken - “Jou!”. Wil je liever alle media tegelijk interesseren op een bepaald moment, dan kan ANP Expert Support je helpen jou en je onderzoek te koppelen aan een geschikte nieuwsaanleiding.

Na het standpunt de argumenten

Wie wat beweert, moet met bewijzen komen. Dat geldt niet alleen in de rechtszaal, maar ook in de media - zeker op opiniepagina’s of in talkshows. Het ene bewijs is niet het andere, zal je ervaring zijn en dat klopt. Bewijzen in academische tijdschriften zijn gecheckt en vermeld in voetnoten, bewijzen in strandtijdschriften bestaan meestal uit citaten en soms uit ‘van-horen-zeggen’. Toch weet jij, als expert met een reputatie die te voet gekomen is, maar te paard kan gaan, dat je bewijsmateriaal moet deugen. Maar dat is iets anders dan al je bewijsmateriaal op tafel leggen. Soms kan één bewijs al een heel verhaal onderbouwen. Eén bewijs kan ook een voorbeeld zijn. Stem het aantal argumenten dus af op het publiek van het tijdschrift, programma of dagblad waar je in wilt verschijnen.

Dat brengt ons bij drogredenen: argumenten die kunnen gefactcheckt worden als ‘onjuist’. Maar in het nieuws zie je dag in dag uit drogredenen: Nu Nederland A heeft gezegd, moeten we ook B zeggen. Ondanks dit, gebeurt er dat. Amerikaanse toestanden. Het zijn hellendvlakargumenten en andere argumentatiefouten; maar veel mensen vinden dat niet heel erg. Ze zijn benieuwd, ook naar jouw items, van jou als expert met 20 jaar ervaring. Of naar die van jou en je 30 medeondertekenaars (herken je ook deze?).
 

Tegenargumenten versterken je reputatie

Argumenteer wel met mate. Want het lijkt heel wat, een reactie op het nieuws of opiniestuk volgens deze lijn: ‘Vijf redenen waarom X niet langer werkt’

• Reden 1
• Reden 2
• Reden 3
• Reden 4
• Reden 5

Maar zo kom je wel heel overtuigd over van jezelf of van je zaak. Wellicht valt er weinig tegen jou in te brengen, maar je gaat voor een maximaal effect. Dan kun je beter erkennen dat niet al jouw argumenten even sterk zijn, maar dat al met al jouw bewering wel overeind blijft, en dat jouw inzicht het beste is. Zo kom je redelijker over en bereik je wat je wilt bereiken. Probeer voor een opiniestuk van 400-500 woorden daarom deze vorm, met als titel: ‘X werkt niet langer’

• Reden 1 en 2
• Tegenargument 1
• Reden 3 en 4
• Tegenargument 2
• Reden 5

Je opiniestuk afronden in de hoogste versnelling

Je bent inmiddels al bijna toe aan de uitsmijter van je reactie op het nieuws, of je opiniestuk. Dat is de conclusie waarin je je bewering nog eens doet en met oplossingen komt voor hoe het beter kan. Schaaf eerst nog even aan de rest van de tekst. Wat kan er weg? Waar kan het scherper? Kun je de journalistieke eisen op elke alinea toepassen? Dit redactieproces gaat het beste door van elke alinea de belangrijkste zin te onderstrepen of markeren. Zorg dat je daarin de emoties bespeelt en winnaars of verliezers laat zien. Of toon het unieke van de situatie. Zet die zinnen vervolgens vóór aan elke alinea, zodat lezers dit middelste stuk van je opiniestuk straks eenvoudig kunnen scannen. Zodat je hen nieuwsgierig houdt tot de laatste alinea, waarin je jouw conclusie dus geeft. Verbind de alinea’s daarna met verwijs- of signaalwoorden, zoals die en bovendien.

Je conclusie wordt de kop boven je reactie

Voor persberichten en nieuwsberichten geldt dat journalisten bij het lezen van de eerste alinea al beslissen of het interessant is of niet. Bij een opiniestuk geldt juist dat journalisten met hun ogen naar de laatste alinea schieten. Wat daar staat, is tenslotte de conclusie mét oplossingen voor hoe het verder moet met het vraagstuk. Trek de deur van je opiniestuk dus keihard achter je dicht en zorg dat dat nog meer indruk maakt dan toen je aan het begin van je artikel met de deur in huis viel. Beide alinea’s - in het begin en de slotalinea - vatten goed samen wat je standpunt is. Een eindredacteur zal deze twee alinea’s samenvoegen en als intro en kop samenvatten en boven je tekst zetten.

Op tournee met je opiniestuk

Dat kun je zelf dus ook, die twee alinea’s - begin en eind - samenvatten. Daar kun je mee op tournee langs allerlei media, bijvoorbeeld met deze mediamix:

• Je schrijft de media aan die opinierubrieken hebben. Mail ze één voor één en wacht geduldig op hun antwoord op jouw mail waarin je de samenvatting hebt gestuurd en in het onderwerpsveld jouw suggestie voor de kop. En het artikel zelf natuurlijk, dat je ook één voor één hebt aangepast aan de lezers van de specifieke kranten.
• Je stuurt de samenvatting van je opiniestuk als ingezonden brief naar een tijdschrift of krant met een brievenrubriek (dat zijn er meer dan media met een opiniepagina).
• Je verspreidt de samenvatting van je opiniestuk als expertquote naar alle media tegelijk, via ANP Expert Support. In ruim 60% van de gevallen neemt een site, programma of tijdschrift het geheel of gedeeltelijk over, of ze bellen je terug.
• Je twittert de zinnen uit je slotalinea die je zelf het scherpst verwoord vindt.Je plaatst op LinkedIn een post waarin je de passage noemt waarin jouw oplossing staat voor een probleem dat jouw connecties zullen herkennen.
   

Trending topic, en dan?

Je opiniestuk slaat aan, maar je oplossing voor het vraagstuk is natuurlijk niet zomaar gerealiseerd. Reageren op het nieuws doe je dan ook niet voor even, maar voor de lange duur. Eén reactie die leidt tot reacties van diverse media komt geregeld voor, zoals de reactie van de directeur van de Vereniging voor Innovatieve Geneesmiddelen liet zien toen de EU misschien patenten van coronavaccins ging vrijgeven. Hij stond met zijn bezwaar in de Linda, was bij BNR en vertelde zijn reactie nog eens bij WNL.

Maar nog vaker komt het voor dat je na verloop van tijd begint op te vallen - als je dus vaker dan eens hebt gereageerd op het nieuws. Zorg daarom niet alleen dat je altijd goed bereikbaar bent na publicatie van je reactie. Publiceer soortgelijke reacties of opiniestukken ook op sociale media, en kom als het kan snel met een nieuwe reactie in dezelfde kwestie. Want veel reacties op het nieuws zijn als druppels. Niet die van de gloeiende plaat, maar die van de emmer die op een gegeven moment overloopt. Dat moment, daar heb jij voor gezorgd.