Fotografieproductie is een heel belangrijk onderdeel van het ANP. Om een foto te mogen gebruiken betaal je een bepaald bedrag. Veel van deze foto’s zijn op Google te vinden. Maar ook die foto’s zijn niet gratis. Samen met Visual Rights Group speuren we het onrechtmatig gebruik van onze foto’s op. Hoe werkt dat precies en wat mag je wel en niet doen met op Google gevonden foto’s?
De rechten van de fotograaf
ANP en Hollandse Hoogte werken met een grote groep freelancefotografen. De fotografen maken de foto’s en wij verkopen licenties voor het gebruik van deze foto's aan media en andere organisaties. Deze fotografen ontvangen een bedrag per verkochte foto of per opdracht. Daarnaast doen zij vaak andere projecten. Zo verdienen zij hun boterham.
Van tevoren maken we afspraken over het gebruik van de foto’s. Wat mag je als opdrachtgever of beeldgebruiker allemaal met die foto doen? Misschien wil je met zo’n foto de komende twee jaar adverteren, wil je deze op je website gebruiken, of wil je je nieuwsartikel ermee illustreren. Hoe ruimer de voorwaarden, hoe kostbaarder de overeenkomst, is vaak de regel.
Een nieuwe broek kopen
Het professioneel inzetten van foto’s is niet hetzelfde als een product in de winkel kopen voor privégebruik. Voorbeeld: je koopt een nieuwe broek. Je betaalt en daarna is dat ene product van jou. In principe mag je er dan veel mee doen. De broek aandoen, weggooien, doorverkopen, bewaren, uitlenen.
Wil je dit vergelijken met een fotoproduct? Denk dan aan een fotoprint of poster die je in de winkel koopt. Die mag je aan de muur hangen, weggooien of uitlenen. Wat je er niet mee mag doen: op je website zetten of je eigen merk erop plakken.
Is er sprake van auteursrecht?
Bij fotografie en de meeste andere originele werken werkt het dus net iets anders. Fotografie is meer een dienst dan een product. Je maakt als opdrachtgever gebruik van de expertise van de maker (anders had je de foto zelf wel gemaakt) en die maakt iets origineels. Er is dus sprake van auteursrecht.
Ga er bij foto’s die je op Google ziet altijd vanuit dat auteursrecht geldt en dat de foto’s dus niet gratis zijn.
Ga er bij foto’s die je op Google ziet altijd vanuit dat auteursrecht geldt en dat de foto’s dus niet gratis zijn.
Dit recht is in het leven geroepen om originele werken te beschermen tegen onrechtmatig gebruik. In het geval van een nieuwe broek geldt het auteursrecht voor het specifieke ontwerp en de merknaam, bijvoorbeeld.
Google en gratis foto’s
Steeds meer mensen hebben foto’s nodig. Je schrijft bijvoorbeeld een succesvolle reisblog, maar hebt zelf geen foto’s gemaakt. Of je start een marketingbedrijf en wil je website illustreren met stockfoto’s. Hoe pak je dat aan? Naar Google Afbeeldingen gaan en daar een foto zoeken. ‘Opslaan als’ en klaar! Toch…?
Het probleem is dat Google zelf geen foto’s produceert, maar deze alleen online verzamelt en aan jou presenteert. De foto’s die je daar ziet komen van verschillende websites. Misschien zijn dat wel portfolio-websites van fotografen of is het de website van een krant. Ga er bij foto’s die je op Google ziet altijd vanuit dat auteursrecht geldt en dat de foto’s dus niet gratis zijn. Zelfs bij gratis stockbureaus zitten er bepaalde grenzen aan het gebruik.
Visual Rights Group
Ook ANP en Hollandse Hoogte ervaren dat foto’s onrechtmatig worden opgeslagen en gebruikt. Daarom hebben we een aantal jaar terug een juridisch partner in de arm genomen: Visual Rights Group. Dit Belgische bedrijf is gespecialiseerd in het opsporen van fotografiemisbruik. Hun software speurt het internet af en vergelijkt de foto’s uit onze databases met andere websites.
Wordt er een foto gebruikt op een commerciële website die we niet kennen? Dan sturen we de beheerder van de website een brief waarin we deze werkwijze uitleggen en waarin we een schikkingsvoorstel doen. Niet alleen de foto moet worden verwijderd, maar je betaalt ook altijd een bedrag om het gebruik van de foto tot dan toe te compenseren.
Het is belangrijk dat de foto een bepaalde waarde houdt.
Het is belangrijk dat de foto een bepaalde waarde houdt.
Bewustzijn creëren
Waarom we dit doen? In principe is de foto al gemaakt, misschien wel in opdracht. De fotograaf heeft hier vast al een keer geld voor gekregen. Maar naast het feit dat het illegaal is – je steelt in principe iets uit een ‘etalage’ – willen we ook bewustzijn creëren. Er zijn steeds meer mensen die (hobbymatig) fotograferen, maar een professionele fotograaf moet ervan leven.
Daarom is het belangrijk dat de foto een bepaalde waarde houdt. Hoe simpel het beeld ook is, bedenk dat dit altijd door iemand is gemaakt. Er is tijd en geld ingestoken en daar hoort een beloning tegenover te staan – zelfs als de foto al gekocht is en ook als het ANP de rechthebbende is. Een enkele broek produceren is een redelijk simpel proces, maar het maken en verbeteren van het ontwerp en de stof duurt jaren.
De Rijdende Rechter en beschuit met muisjes
Fotobureau Hollandse Hoogte won in 2017 een zaak bij de Rijdende Rechter over een onrechtmatige gebruikte foto van beschuit met muisjes, gemaakt door fotograaf Ton Poortvliet.
